6.08.2024
Najnowsze badanie przeprowadzone przez Verbraucherzentrale Bundesverband (vzbv) ujawnia, że mimo wprowadzenia regulacji Digital Markets Act (DMA) w marcu 2024 roku, największe firmy technologiczne nadal stosują manipulacyjne projekty interfejsów, aby uzyskać jak najwięcej danych od swoich użytkowników. Dotyczy to takich gigantów jak TikTok, Meta, Amazon i Google, które są określane jako „gatekeeperzy” cyfrowych rynków.
Czym jest Verbraucherzentrale Bundesverband (vzbv)?
Verbraucherzentrale Bundesverband (vzbv) to niemiecka organizacja konsumencka, która działa na rzecz ochrony praw konsumentów. Organizacja ta monitoruje rynek, prowadzi badania i interweniuje w przypadkach naruszeń praw konsumenckich. Jej celem jest zapewnienie, aby interesy konsumentów były odpowiednio reprezentowane i chronione, zwłaszcza w kontekście działań dużych firm i korporacji.
Digital Markets Act i jego znaczenie
Od 7 marca 2024 roku obowiązują przepisy Digital Markets Act, które mają na celu regulowanie działań dużych firm technologicznych, chroniąc konsumentów przed nieuczciwymi praktykami i monopolistycznymi zapędami. DMA wymaga, aby te firmy zrezygnowały z manipulacyjnych projektów, które zmuszają użytkowników do wyrażania zgody na szerokie gromadzenie i przetwarzanie danych osobowych.
Wyniki badania vzbv
Badanie vzbv ujawnia, że wszyscy analizowani giganci technologiczni nadal stosują techniki manipulacyjne, aby skłonić użytkowników do zgody na szerokie przetwarzanie ich danych. Manipulacja ta przejawia się w różnorodnych formach, takich jak:
- Projektowanie interfejsów użytkownika: Intencjonalnie skomplikowane i mylące układy przycisków i opcji, które mają skłonić użytkowników do wyrażania zgody.
- Używanie języka: Sformułowania sugerujące, że odmowa zgody na przetwarzanie danych spowoduje ograniczenia w korzystaniu z usług.
- Nawigacja: Zawiłe ścieżki nawigacji, które utrudniają użytkownikom wycofanie zgody na przetwarzanie danych.
Przykłady manipulacyjnych praktyk
- TikTok: Gra na obawach użytkowników, sugerując, że brak zgody na przetwarzanie danych może wiązać się z opłatami za korzystanie z platformy.
- Meta: Sugestie, że zgoda na przetwarzanie danych poprawia doświadczenie użytkownika, a jej brak może prowadzić do ograniczeń w korzystaniu z usług.
- Facebook Marketplace: Wymaga posiadania konta na Facebooku, aby w pełni korzystać z funkcji Marketplace, co jest sprzeczne z przepisami DMA.
Opinie konsumentów
Badanie forsa przeprowadzone na zlecenie vzbv pokazuje, że większość konsumentów jest świadoma tych manipulacyjnych praktyk i negatywnie je ocenia:
- 79% respondentów uważa, że strony internetowe nie powinny być projektowane w sposób wpływający na decyzje ludzi.
- 70% respondentów jest zdania, że firmy nie powinny łączyć danych w profile w celu tworzenia spersonalizowanych reklam.
Wnioski i zalecenia vzbv
Ramona Pop z vzbv podkreśla, że obowiązujące przepisy są niewystarczające i konieczne jest całkowite zakazanie manipulacyjnych projektów. Apeluje do nowej Komisji Europejskiej o wykorzystanie inicjatywy Digital-Fairness, aby chronić konsumentów przed manipulacjami. Pop zaznacza także, że vzbv planuje przekazać wyniki badania Komisji Europejskiej, wzywając do konsekwentnego wdrażania DMA. „Nie boimy się również upomnień wobec tych koncernów”, ostrzega Pop w wywiadzie dla Süddeutsche Zeitung. Jej zdaniem, obecne przepisy nie są wystarczające, a manipulacyjne projekty powinny zostać całkowicie zakazane, szczególnie na platformach zakupowych i stronach internetowych, gdzie regulacje są nadal niewystarczające.
Najnowsze badania jasno pokazują, że duże firmy technologiczne nadal stosują nieuczciwe praktyki, mimo obowiązujących przepisów DMA. Konsumenci muszą być świadomi tych działań i odpowiednio chronieni przez surowe egzekwowanie prawa przez Komisję Europejską.
Badanie przeprowadzono w dwóch etapach:
- Analiza rynkowa: Po wstępnym przeglądzie, który odbył się 7 marca 2024 roku, vzbv przeprowadziło dalsze badania między 16 maja a 26 czerwca 2024 roku. Skupiono się na sprawdzeniu zgodności z artykułem 5 ust. 2 (dane) i ust. 8 DMA (zakaz łączenia). Przeanalizowano usługi wszystkich sześciu gatekeeperów: Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta i Microsoft, przy użyciu smartfonów Samsung Galaxy S23, Google Pixel 8 i Apple iPhone SE. Urządzenia były przywrócone do ustawień fabrycznych, a analiza opierała się na specjalnie opracowanym systemie kategorii zgodnym z przepisami prawa.
- Badanie konsumenckie: Dla Verbraucherreport 2024 firma forsa przeprowadziła reprezentatywne badanie telefoniczne z udziałem 1500 osób (CATI Dual-Frame). W badaniu wzięli udział wszyscy niemieckojęzyczni mieszkańcy Niemiec powyżej 14 roku życia. Badanie odbyło się między 11 a 28 marca 2024 roku, z marginesem błędu ± 3 punkty procentowe.
