20.12.2022
Trwający od lipca 2019 roku spór między Amazonem, a Komisją UE dotyczący uczciwej konkurencji został (na razie) rozwiązany – dzięki ogromnym ustępstwom Amazona! Komisja UE oskarżyła platformę o wykorzystywanie dominującej pozycji rynkowej ze szkodą dla sprzedawców aktywnych na niej (np. poprzez systematyczną analizę danych sprzedawców, które nie są publicznie ani sprzedawcom udostępniane, lub poprzez preferencyjne traktowanie produktów sprzedawanych lub wysyłanych przez Amazon). Stawką w postępowaniu była kara pieniężna w wysokości 47 mld euro. Teraz udało się osiągnąć porozumienie.
Decydujące ustępstwa i drugi Buy Box?
Amazon zgodził się m.in. lepiej chronić dane przed wykorzystaniem ich do własnej sprzedaży – podaje Komisja UE. Kolejne zobowiązania dotyczą „niedyskryminacyjnego” dostępu do programu Prime firmy Amazon, w ramach którego klienci abonamentowi otrzymują bezpłatnie artykuły od innych sprzedawców. W przyszłości sprzedawcy mają również mieć możliwość samodzielnego dokonania wyboru firmy wysyłkowej, która ma być wykorzystywana do dostarczania ich towarów kupującemu.
Dla sprzedawców i sprzedawczyń najbardziej decydujące będzie jednak prawdopodobnie zapowiedziane wprowadzenie drugiego Buy Boxa, który ma zostać wdrożony na wszystkich unijnych rynkach Amazona do czerwca 2023 roku.
O wprowadzeniu takiej zmiany spekulowano w branży już od miesięcy. Jeżeli wejdą w życie, w listingu (stronie ze szczegółami produktu) pojawi się w widocznym miejscu druga oferta tego samego przedmiotu, która różni się od aktualnego zwycięzcy Buy Boxa ceną lub sposobem i szybkością dostawy.
Dzisiejsza decyzja wytycza nowe zasady prowadzenia przez Amazon swojej działalności w Europie. Amazon nie może już nadużywać swojej podwójnej roli i będzie musiał zmienić kilka praktyk biznesowych. Obejmują one wykorzystanie danych, wybór sprzedawców w ramach programu Buy Box oraz warunki dostępu do programu Prime. Zmiany te przyniosą korzyści dla konkurencyjnych, niezależnych sprzedawców detalicznych i przewoźników, a także konsumentów, stwarzając nowe możliwości i możliwości wyboru – mówi Margrethe Vestager, wiceprzewodnicząca wykonawcza odpowiedzialna za politykę konkurencji.
Przeciągające się negocjacje
Amazon już latem zapowiadał ustępstwa. Następnie Komisja UE zwróciła się do rywali Amazona z prośbą o informacje zwrotne. Po ponownych dostosowaniach ze strony Amazona, Komisja doszła następnie do wniosku, że jej obawy zostały rozwiane – wynika z komunikatu organu nadzorującego konkurencję. „W związku z tym Komisja zdecydowała, że oferowane ostateczne zobowiązania będą prawnie wiążące dla firmy Amazon”.
Komisja wszczęła dochodzenie w sprawie realizowania potencjalnie nielegalnych praktyk biznesowych w lipcu 2019 roku. Sprawdzali głównie, czy grupa nieuczciwie konkuruje z innymi sprzedawcami korzystającymi z jej platformy.
Jeśli Amazon naruszy zobowiązania, które teraz podjął, może zostać obciążony karami w wysokości do 10% swoich rocznych obrotów.
Komisja Europejska uznała zobowiązania zaproponowane przez przedsiębiorstwo Amazon za prawnie wiążące na mocy unijnych zasad ochrony konkurencji. Zobowiązania stanowią odpowiedź na zastrzeżenia Komisji dotyczące konkurencji związane z wykorzystywaniem przez Amazon niepublicznych danych generowanych przez niezależne podmioty dokonujące sprzedaży na platformie handlowej tego przedsiębiorstwa oraz z ewentualną stronniczość w przyznawaniu sprzedawcom dostępu do programów Buy Box i Prime.
Komunikat prasowy KE:
Komisja akceptuje zobowiązania Amazona do niewykorzystywania danych innych sprzedawców oraz zapewnienia równego dostępu do programów Buy Box i Prime
Zastrzeżenia Komisji
W lipcu 2019 r. Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające w sprawie wykorzystywania przez Amazon niepublicznych danychpozyskanych od sprzedawców oferujących swoje towary na platformie handlowej prowadzonej przez to przedsiębiorstwo. 10 listopada 2020 r.Komisja przyjęła pisemne zgłoszenie zastrzeżeń, w którym wstępnie stwierdziła, że pozycja Amazona jest dominująca na francuskim i niemieckim rynku usług sprzedaży na internetowych platformach handlowych, świadczonych na rzecz sprzedawców zewnętrznych. Stwierdziła także, że poleganie Amazona na niepublicznych danych handlowych sprzedawców zewnętrznych w celu kalibracji swoich decyzji detalicznych zakłóciło uczciwą konkurencję na prowadzonej przez niego platformie i uniemożliwiło skuteczną konkurencję.
Jednocześnie 10 listopada 2020 r. Komisja wszczęła drugie postępowanie w celu oceny, czy kryteria, które Amazon ustala w celu wyboru zwycięzcy programu Buy Box i umożliwienia sprzedawcom oferowania produktów w ramach programu Prime, prowadzą do preferencyjnego traktowania działalności detalicznej Amazona lub sprzedawców korzystających z usług logistycznych i dostawczych Amazona.
W ramach drugiego postępowania Komisja wstępnie stwierdziła, że Amazon nadużywał swojej pozycji dominującej na francuskim, niemieckim i hiszpańskim rynku usług sprzedaży na internetowych platformach handlowych, świadczonych na rzecz sprzedawców zewnętrznych.
Komisja wstępnie stwierdziła również, że stosowane przez Amazon zasady i kryteria dotyczące programów Buy Box i Prime niesłusznie faworyzują jego własną działalność detaliczną, a także sprzedawców handlowych, którzy korzystają z usług logistycznych i dostawczych Amazona.
Zobowiązania
W odpowiedzi na zastrzeżenia Komisji dotyczące konkurencji sformułowane w ramach obu postępowań Amazon początkowo zaproponował następujące zobowiązania:
– Jeżeli chodzi o zastrzeżenie dotyczące wykorzystania danych, Amazon zaproponował, że zobowiąże się do:
- niewykorzystywania niepublicznych danych dotyczących działalności niezależnych sprzedawców na jego platformie handlowej lub pochodzących z takiej działalności do celów swojej działalności detalicznej. Dotyczy to zarówno zautomatyzowanych narzędzi Amazona, jak i pracowników, którzy mogliby krzyżowo wykorzystywać dane pochodzące z platformy handlowej Amazona do podejmowania decyzji detalicznych;
- niewykorzystywania takich danych do celów sprzedaży towarów markowych oraz produktów własnej marki.
– Jeżeli chodzi o zastrzeżenie dotyczące programu Buy Box, Amazon zaproponował, że zobowiąże się do:
- równego traktowania wszystkich sprzedawców przy ustalaniu kolejności ofert do celów wyboru zwycięzcy Buy Box;
- wyświetlania drugiej oferty, konkurencyjnej w stosunku do zwycięzcy Buy Box, jeżeli istnieje taka druga oferta innego sprzedawcy, która jest wystarczająco odrębna od pierwszej oferty pod względem ceny lub dostawy. Obie oferty miały zawierać taki sam opis i prowadzić do takiego samego zakupu.
– Jeżeli chodzi o zastrzeżenie dotyczące programu Prime, Amazon zaproponował, że zobowiąże się do:
- określenia niedyskryminacyjnych warunków i kryteriów kwalifikacji do programu Prime sprzedawców i ofert handlowych;
- zezwolenia sprzedawcom uczestniczącym w programie na swobodny wybór dowolnego przewoźnika do wykonywania niezbędnych im usług logistycznych i dostawczych oraz negocjowanie warunków bezpośrednio z wybranym przez siebie przewoźnikiem;
- niewykorzystywania do własnych usług logistycznych żadnych informacji uzyskanych w programie Prime na temat warunków i wyników osiąganych przez przewoźników zewnętrznych.
W okresie od 14 lipca 2022 r. do 9 września 2022 r. Komisja poddała testom rynkowym zobowiązania Amazona i skonsultowała się ze wszystkimi zainteresowanymi stronami trzecimi w celu sprawdzenia, czy zobowiązania te rozwiązują obawy dotyczące konkurencji. W świetle wyników testów rynkowych Amazon zmienił swoje pierwotne propozycje i zobowiązał się do:
- poprawienia sposobu prezentacji drugiej konkurencyjnej oferty w ramach Buy Box poprzez uczynienie jej bardziej widoczną oraz wprowadzenie mechanizmu przeglądu na wypadek, gdyby prezentacja nie przyciągała odpowiedniej uwagi konsumentów;
- zwiększenia przejrzystości i wczesnego informowaniasprzedawców i przewoźników na temat zobowiązań i ich nowo nabytych praw, umożliwiając m.in. sprzedawcom wczesne przejście na usługi niezależnego przewoźnika;
- wprowadzenia środków umożliwiających niezależnym przewoźnikom bezpośrednie kontaktowanie się ze swoimi klientami z Amazona, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony danych, umożliwiając im świadczenie usług dostawy równoważnych usługom oferowanym przez Amazon;
- poprawy ochrony danych przewoźników przed wykorzystaniem przez konkurencyjne usługi logistyczne Amazona, w szczególności w odniesieniu do informacji o profilu ładunku;
- zwiększenia uprawnień zarządcy monitorującego poprzez wprowadzenie dalszych obowiązków w zakresie powiadamiania;
- wprowadzenia scentralizowanego mechanizmu składania skarg, dostępnego dla wszystkich sprzedawców i przewoźników na wypadek podejrzenia nieprzestrzegania zobowiązań;
- wydłużenia do siedmiu lat, zamiast początkowo proponowanych pięciu lat, okresu obowiązywania zobowiązań dotyczących programu Prime i drugiej konkurencyjnej oferty w ramach Buy Box.
Komisja stwierdziła, że ostateczne zobowiązania Amazona pozwolą zagwarantować, że Amazon nie będzie wykorzystywał danych generowanych przez innych sprzedawców na jego platformie handlowej do własnej działalności detalicznej oraz że zapewniony zostanie niedyskryminacyjny dostęp do programów Buy Box i Prime. Komisja postanowiła uczynić te zobowiązania prawnie wiążącymi dla Amazona.
Zaproponowane zobowiązania obejmują wszystkie obecne i przyszłe platformy handlowe Amazona w Europejskim Obszarze Gospodarczym. Z zakresu zobowiązań dotyczących programów Buy Box i Prime zostały wykluczone Włochy w świetle decyzji włoskiego organu ochrony konkurencji z 30 listopada 2021 r. nakładającej środki zaradcze na Amazon w odniesieniu do rynku włoskiego.
Ostateczne zobowiązania pozostaną w mocy przez siedem lat w odniesieniu do programu Prime i obowiązku przedstawiania drugiej konkurencyjnej oferty w ramach Buy Box oraz przez pięć lat w odniesieniu do pozostałych części zobowiązań. Nadzór nad realizacją i przestrzeganiem zobowiązań będzie sprawował niezależny powiernik pod nadzorem Komisji.
W przypadku naruszenia przez Amazon przyjętych zobowiązań Komisja może – bez konieczności stwierdzania naruszenia unijnych przepisów antymonopolowych – nałożyć grzywnę w wysokości do 10 % całkowitego rocznego obrotu Amazona lub okresową karę pieniężną w wysokości 5 % dziennych obrotów Amazona za każdy dzień nieprzestrzegania zobowiązań.
Kontekst
Amazon jest platformą dwojakiego charakteru. Amazon prowadzi platformę, na której niezależni sprzedawcy mogą sprzedawać produkty bezpośrednio konsumentom, a jednocześnie sprzedaje na tej platformie produkty jako sprzedawca detaliczny, konkurując z tymi niezależnymi sprzedawcami. Ze względu na tę podwójną pozycję Amazon ma dostęp do dużych zbiorów danych dotyczących działalności niezależnych sprzedawców na swojej platformie, w tym do niepublicznych danych biznesowych.
Program Buy Box Amazona wyraźnie wyświetla ofertę tylko jednego sprzedawcy i umożliwia szybki zakup produktów poprzez bezpośrednie kliknięcie przycisku „kup”. Program Prime z kolei oferuje klientom usługi premium za opłatą i umożliwia niezależnym sprzedawcom sprzedaż na rzecz klientów Prime pod pewnymi warunkami.
Artykuł 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) zakazuje nadużywania pozycji dominującej mogącego wpływać na handel w UE i uniemożliwiać lub ograniczać konkurencję. Wdrażanie tego przepisu zostało określone w rozporządzeniu UE w sprawie ochrony konkurencji (rozporządzenie nr 1/2003), które jest również stosowane przez krajowe organy ds. konkurencji.
Na mocy art. 9 ust. 1 rozporządzenia UE w sprawie ochrony konkurencji (rozporządzenie 1/2003) Komisja uprawniona jest do zakończenia postępowania antymonopolowego poprzez przyjęcie zobowiązań zaproponowanych przez przedsiębiorstwo. Taka decyzja nie pozwala stwierdzić, czy doszło do naruszenia unijnych przepisów antymonopolowych, ale prawnie zobowiązuje przedsiębiorstwo do przestrzegania zobowiązań. Nota orientacyjna na temat decyzji w sprawie zobowiązań na mocy art. 9 jest dostępna tutaj.
Więcej informacji, w tym pełny tekst dzisiejszej decyzji Komisji na mocy art. 9 oraz pełna wersja zobowiązań będą dostępne na stronie internetowej Komisji poświęconej konkurencji, w publicznym rejestrze spraw pod numerami spraw AT.40462 i AT.40703.
