20.11.2023
„Black Friday” przybył jako wydarzenie zakupowe do Niemiec kilka lat temu i coraz bardziej zyskuje na popularności w tym kraju. Jednakże dla miejscowych sprzedawców korzystanie z pojęcia Black Friday było związane z dużymi ryzykami, ponieważ ciągle narażeni byli na ryzyko otrzymania upomnień. Termin ten nie jest już jednak zarejestrowany jako znak towarowy w Niemieckim Urzędzie Patentowym i Znaków Towarowych (DPMA), ale czy tym samym jest wolny do użytku?
Sprawdzimy to w tym artykule i pokażemy, jak uniknąć upomnienia w Black Friday, oraz na co jeszcze należy zwrócić uwagę podczas tego szczególnie ważnego wydarzenia w kalendarzu e-commerce. Należą do nich między innymi nieprawdziwe ceny przekreślone czy sztuczne ograniczanie dostępności.
Kilka lat temu zagraniczna firma przejęła prawa do dotychczas praktycznie nieużywanej marki Black Friday i zaczęła upominać sprzedawców i portale, które używały tego wyrażenia w akcjach rabatowych. Sprzedawcy, którzy nie chcieli stracić Black Friday, musieli więc stać się kreatywni i wymyślać synonimy, aby sami nie otrzymać upomnień. Alternatywnie można było nabyć licencję. Tym samym Black Friday przez długi czas uważany był za zakazany owoc.
Jak powstał Black Friday?
Co to jest Black Friday?
Black Friday pochodzi pierwotnie z USA i odbywa się od lat 60. XX w., zawsze w piątek po amerykańskim święcie Dziękczynienia (Thanksgiving), które zawsze przypada na czwarty czwartek listopada.
W Europie dzień ten był początkowo mniej znany. Zyskuje jednak coraz większe znaczenie i staje się szczególnie popularny w Niemczech. Black Friday tradycyjnie rozpoczyna sezon zakupów świątecznych i służy zdobyciu tanich prezentów dla bliskich lub siebie samego. Szczególnie produkty elektroniczne są w tym dniu przecenione.
Black Friday nie należy mylić z krachem na giełdzie w 1929 roku. Chociaż w naszym kraju jest nazywany „Czarnym Piątkiem”, w języku angielskim ze względu na różnicę czasową w Europie nazywa się to Black Thursday („Czarny Czwartek”).
Dlaczego istnieje Black Friday?
Ponieważ w USA nie ma tak pro-pracowniczych przepisów urlopowych jak u nas, wiele osób jest zależnych od tzw. długich weekendów. W wolny dzień po Dniu Dziękczynieniu, tradycyjnie robi się pierwsze zakupy świąteczne – i tak Black Friday stopniowo stał się wydarzeniem zakupowym.
Skąd wzięła się nazwa?
Prawdziwe pochodzenie nazwy nie jest udokumentowane. Istnieje wiele mitów na ten temat, na przykład że sprzedawcy w tym dniu mieli czarne ręce od liczenia pieniędzy lub że wyszli z czerwonych liczb.
Co Black Friday oznacza dla marketingu?
Rabaty, rabaty, rabaty. Oba dni akcji, Black Friday i Cyber Monday, są w USA od lat symbolem obniżek cen i ekstremalnych wycieczek zakupowych – offline jak i online. W Niemczech stały się one znane przede wszystkim dzięki Amazonowi.
Mimo rosnącej popularności coraz mniej niemieckich konsumentów decyduje się na udział w obu wydarzeniach zakupowych. Niemieckie organy ochrony konsumentów regularnie wręcz ostrzegają przed nadmuchanymi i nieprzejrzystymi rabatami. Krytyka dotyczy przede wszystkim braku zrównoważonego rozwoju, ponieważ Black Friday uważany jest za symbol konsumpcji, marnotrawstwa i mentalności wyrzucania.
Ceny w Black Friday
Promocja rabatów i porównań cen jest pełna wymogów prawnych. Także w przypadku akcji promocyjnych takich jak w Black Friday prawodawca jest bardzo wyczulony, ponieważ konsumenci mogą czuć się przytłoczeni różnymi pokusami lub być do nich kuszeni. Oto kilka wskazówek, o których należy pamiętać przed Black Friday.
Jeśli sprzedawca chce ogłosić akcję na Black Friday lub Cyber Monday, musi wskazać kalendarzową datę tych akcji, ponieważ oba te dni nie są jeszcze w pełni wszystkim znane, ani oficjalne w Niemczech. Dla konsumenta np. jest to wprowadzające w błąd, jeśli w Black Friday pokazuje mu się zalecaną cenę detaliczną (RRP/UVP), zazwyczaj przekreśloną, która nie była poważnie wcześniej poza promocją żądana.
Kto obniża RPP/UVP w Black Friday, może to oczywiście zrobić. Warunkiem jest jednak, aby wspomniana zalecana cena detaliczna była rzeczywiście aktualna i miała znaczenie na rynku – czyli była również żądana od konkurentów, czyli innych sprzedawców. Jeśli rzeczywista obniżka ceny jest tylko udawana, jest to niedozwolona reklama z tak zwaną ceną księżycową.
Jeśli w Black Friday nowe, obniżone ceny są zestawiane z przekreślonymi, starymi cenami lub reklamowane z procentowym rabatem (tzw. ceny przekreślone), możesz to zrobić tylko wtedy, gdy przekreślona cena była rzeczywiście wymagana w ciągu ostatnich 30 dni przed Black Friday.
Sprzedawcy nie powinni też sztucznie wywierać presji na swoich klientów, którzy i tak już są w „gorączce przedświątecznych zakupów prezentów” (np. z komunikatami typu „Tylko do wyczerpania zapasów”).
Od sprzedawców internetowych oczekuje się ze względu na im dostępne im techniczne możliwości, że oferty w sklepie internetowym będą zawsze aktualne i będą mogły być usunięte/wyłączone ze sklepu internetowego, gdy artykuł nie będzie już dostępny. Ponadto u klienta mogłoby powstać niedozwolone błędne wrażenie, że artykuł można lub powinno kupić tylko w Black Friday, ponieważ jego zapas jest ograniczony.
Gdy ogłasza się i rozpoczyna Black Friday lub Cyber Monday, to z końcem danego dnia kończy się również akcja. W przypadku szczególnego sukcesu nie można nagle ogłosić „Black Weekend” czy „Cyber Thursday”.
Takie postępowanie zabrania prawo i orzecznictwo: obniżka cen nie może być przedłużona poza wcześniej ogłoszony okres. O wprowadzeniu w błąd mówi się już wtedy, gdy sprzedawca od początku miał zamiar przedłużyć akcję rabatową lub gdy sprzedawca bez uzasadnionego powodu przedłuża akcję (BGH, wyrok z 07.07.2011, Az.: I ZR 173/09).
Upomnienia dotyczące prawa znaków towarowych
Termin „Black Friday” był zarejestrowany jako znak towarowy od 2013 roku, a odpowiednie wykorzystanie regularnie prowadziło do upomnień związanych z prawami do znaków towarowych i roszczeń z tytułu naruszenia znaku towarowego „Black Friday”, jeśli nie kupiono wcześniej licencji. Niemniej jednak, przez niemal równie długi czas toczył się również spór o tę markę, a jej usunięcie było już wielokrotnie wnioskowane, szczególnie że brakuje jej wymaganej siły rozróżniającej. W skrócie: nie nadaje się na rejestrację jako znak towarowy w dzisiejszym czasie.
Ostatecznie „Black Friday” nie opisuje nic innego niż owego piątku bezpośrednio po amerykańskim święcie Thanksgiving. A rejestracja znaków towarowych opisujących powszechnych pojęć jest właściwie niedozwolona. Decyzją Federalnego Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2023 roku ostatni wyrok został wydany i znak towarowy Black Friday musi zostać ostatecznie i kompleksowo wykreślony z rejestru Niemieckiego Urzędu Patentowego i Znaków Towarowych.
W przypadku odpowiedniego wykorzystania bez licencji nie może już dojść do konsekwencji prawnych związanych z prawami do znaków towarowych.
Prawa kupującego w Black Friday
Niektórzy klienci mogą później żałować swoich spontanicznych zakupów. Jednak dla wszystkich towarów zakupionych online, niezależnie od tego, czy zostały zakupione w Black Friday, obowiązują te same zasady.
Prawo odstąpienia od umowy: Jeśli klient zdecydował się na zakup w pośpiechu, może anulować zamówienie w zależności od warunków w sklepie lub skorzystać z prawa odstąpienia od umowy. Zasadniczo prawo odstąpienia od umowy umożliwia konsumentowi odstąpienie od umowy w terminie 14 dni lub dłuższym. W zależności od sklepu może to być również dłuższy okres.
Prawo do rękojmi: Również odpowiedzialność za wady nie może być ograniczona przez sprzedawcę tylko dlatego, że oferuje swoje artykuły w Black Friday po wyjątkowo korzystnej cenie. Pozostaje przy standardowych 24 miesiącach gwarancji.
Błędy cenowe: W sklepie internetowym wiele rzeczy działa automatycznie. Obejmuje to nie tylko sprawdzanie stanów magazynowych za pośrednictwem systemu zarządzania zapasami, ale także ustalanie cen za pomocą algorytmów. W gorączce akcji rabatowych Black Friday mogą oczywiście wystąpić błędy – na przykład, że ceny w Black Friday są wyświetlane za niskie: klient zamawia tablet nie za 299 euro, ale tylko za 119 euro – i co teraz?
W takich przypadkach wszystko zależy to od tego, czy została już zawarta prawnie wiążąca umowa ze sprzedawcą. Wyjaśnienie dają własne Ogólne Warunki Handlowe (AGB). Jeśli istnieje już umowa, klient może żądać dostawy po obniżonej cenie, jeśli firma nie zakwestionowała umowy. Do tego sprzedawca jest uprawniony, jeśli doszło do błędu systemowego.
Wskazówki dotyczące bezpiecznego reklamowania wokół Black Friday
Marka Black Friday może teraz być wykorzystywana w kontekście reklamowym akcji rabatowej, nawet jeśli wymagana dotąd licencja nie została nabyta. Otwiera to także wszystkie wariacje, takie jak „Black November” czy „Black Friday Week” dla marketingu, o ile nie są one same w sobie zarejestrowane jako marki. Należy przestrzegać prawnych wymagań dotyczących akcji rabatowych i ofert specjalnych. Wszystkie prawa konsumenta pozostają niezmienione. Sprzedawcy, pomimo całego zmysłu biznesowego, nie powinni prowokować marnotrawnego zakupu i przy tym pamiętać o ogromnym nakładzie logistycznym i dużej ilości odpadów z opakowań.
Alternatywy dla Black Friday
Obecnie zarówno internetowi, jak i stacjonarni sprzedawcy detaliczni zauważają, że inflacja, wysokie koszty energii i wydarzenia wojenne na świecie negatywnie wpływają na nastroje konsumentów. Mimo to wielu konsumentów chce korzystać z regularnie powtarzających się wydarzeń zakupowych, takich jak Black Friday. Istnieje jednak wiele innych możliwości, aby zachęcić klientów do zakupów przez cały rok.
Wokół Black Friday możliwe są także takie akcje jak Cyber Monday czy nawet Czarny Tydzień lub Cyber Tydzień. Oto inne wydarzenia zakupowe, które można rozważyć w ciągu roku:
- Wyprzedaż noworoczna
- Dzień Singla
- Walentynki
- Rabaty wielkanocne
- Letnia wyprzedaż
- White Monday (dzień świadomego konsumpcji)
FAQ
Kiedy jest Black Friday?
W zależności od roku, Dziękczynienie w USA przypada na datę między 22 a 28 listopada, a Black Friday odpowiednio między 23 a 29 listopada. Black Friday jest więc w przedostatnim lub ostatnim tygodniu listopada. W tym roku 24. listopada.
Czy można zwrócić przecenione artykuły?
Tak, artykuły przecenione w Black Friday są nadal objęte prawem do odstąpienia od umowy. Prawo do odstąpienia od umowy nie może być ograniczone przez obniżkę ceny.
Czy zwrot jest możliwy tylko w oryginalnym kartonie?
Nie. Wykorzystanie ustawowego prawa do odstąpienia od umowy nie może być ograniczone do posiadania/intaktnej opakowania. Prawo do odstąpienia od umowy obowiązuje nadal, nawet jeśli opakowanie jest uszkodzone lub nie istnieje. Jeśli jednak opakowanie jest wartościową częścią artykułu, możliwy jest ewentualny zwrot wartości.
Jakie prawa ma kupujący w przypadku wad?
Jeśli klient kupił w Black Friday artykuł z wadą, przysługuje mu prawo do rękojmi bez zmian. Ma dwa lata na zgłoszenie swojej reklamacji. W ciągu pierwszego roku ciężar dowodu leży po stronie sprzedawcy, czyli zakłada się na korzyść kupującego, że wada istniała już w chwili dostawy i nie wynikała z jego działania.
Czy w ofercie i reklamie dozwolony jest countdown / zegar odliczający czas?
Tak, nie ma nic przeciwko temu, aby pokazywać odwiedzającym stronę internetową za pomocą odliczającego czasu, że po jego zakończeniu możliwość uzyskania reklamowanych produktów z korzyścią cenową kończy się. Ważne jest jednak, aby po Black Friday obowiązywała ponownie normalna cena, ponieważ według orzecznictwa niem. Federalnego Sądu Najwyższego kontynuacja ograniczonej czasowo akcji rabatowej po zakończeniu terminu jest niedozwolona.
Czy nazwa Black Friday jest chroniona w Niemczech?
Nie, już nie. W ostatnich latach niejednokrotnie dochodziło do upomnień, ponieważ pojęcie Black Friday było przez wiele lat zarejestrowaną marką i bez licencji nie mogło być używane. Jednak od dłuższego czasu istniał opór przeciwko rejestracji tej marki, aż do lipca 2023.
Czy wolno zatem używać Black Friday w reklamie w Niemczech?
Wieloletnia batalia prawna zakończyła się w połowie 2023 roku. Zgodnie z wyrokiem Federalnego Sądu Najwyższego, znak towarowy Black Friday jest definitywnie i kompleksowo usunięty z rejestru Niemieckiego Urzędu Patentowego i Znaków Towarowych.W ten sposób, upomnienia dotyczące praw do znaków towarowych związane z użyciem terminu Black Friday nie będą już możliwe, co otwiera nowe możliwości dla sprzedawców. Przedłużający się konflikt prawny dobiegł końca, a termin Black Friday stał się wolny do użytku w kontekście promocji i działań marketingowych.
Ten wyrok stanowi istotny przełom w zakresie swobody handlowej i pozwala na większą elastyczność w wykorzystaniu popularnego terminu Black Friday w działaniach marketingowych i promocjach, bez obawy o konsekwencje prawne związane z ochroną znaków towarowych.
